Nasiona to istny cud. W ich wnętrzu kryje się maleńka roślina – ma swój pierwszy korzeń, łodygę i liścienie, czyli listki. Nasza rola ogranicza się do dostarczenia jej wody, światła i tlenu oraz zapewnienia odpowiedniej temperatury. Wtedy nasionko wykiełkuje.
Rozmnażanie roślin z nasion może się wydawać najzwyklejszą rzeczą pod słońcem. I rzeczywiście tak jest, jeśli mamy do czynienia z dobrze znanymi gatunkami, takimi jak nagietki czy sałata. Nasiona wielu roślin ogrodowych wymagają jednak specjalistycznych zabiegów, aby wykiełkowały. Jeśli je poznamy i zaczniemy stosować, łatwo nam będzie rozmnażać drzewa, krzewy i egzotyczne rośliny ozdobne, których nie moglibyśmy kupić, ponieważ są zbyt kosztowne. Bez problemu rozmnożymy też warzywa oraz ozdobne rośliny wieloletnie i jednoroczne, rosnące w naszym klimacie. Nauczymy się, jak z hybrydy, czyli krzyżówki dwóch roślin, uzyskać egzemplarz, który będzie wydawać nasiona. Musimy mieć tylko trochę wiedz, nasiona i odpowiednie wyposażenie.
Powyżej po lewej: nasiona krwawnika wiązowkowatego potrzebują światła żeby wykiełkować.
Na środku po lewej: nasiona akantu są chronione przez kolce.
Poniżej po lewej: bardzo łatwo zebrać nasiona maku.
Większość nasion można wysiewać dopiero, gdy wyschną i same wypadają z torebki nasiennej. Upewnijmy się o tym, zanim zaczniemy je zbierać.
Nasiona mają różną wielkość i kształt, aby łatwiej móc dotrzeć tam, gdzie mają szansę wykiełkować i przetrwać. Jedne są wyposażone w skrzydełka lub mikroskopijne niteczki, dzięki którym wiatr przenosi je na duże odległości; inne mają haczyki, za pomocą których przyczepiają się do sierści zwierząt. Nawet strąk może być pomocny w rozprzestrzenianiu się nasion - jest lekki i unosi się na wodzie, więc z łatwością poniesie go nurt rzeki.
W przyrodzie jedynym celem istnienia kwiatów jest wytwarzanie nasion. Kolory, cętki, zapach, kształt – a więc wszystkie te formy, które podziwiamy w kwitnącej roślinie – to tylko wabiki. Mają one przyciągnąć owady, aby szukając nektaru i pyłku zapyliły kwiat. Tak więc kryje się za tym seks. Wszystkie nasiona powstają wskutek połączenia zdolnych do reprodukcji komórek męskiej i żeńskiej. Podobnie jak u ludzi aby powstał nowy organizm,
Czas zapoznać się z rozmaitymi metodami siewu. Dlaczego? Bo tylko jeśli wybierzemy metodę odpowiednią dla danego gatunku, możemy być pewni, że wzejdzie większość z posianych nasion. Sposób siewu ma olbrzymi wpływ na powodzenie tego zabiegu. Na początek nieco szczegółów technicznych. Istnieje kilka metod pobudzania nasion do kiełkowania, na przykład: płukanie, moczenie, stratyfikacja czy skaryfikacja. Aby wybrać właściwy, musimy się dowiedzieć, jak w wa
Rośliny są wyposażone w liczne mechanizmy obronne, pozwalające im przetrwać. A ponieważ najważniejsze są nasiona, toteż ich mechanizmy obronne są najskuteczniejsze. Zaliczają się do nich między innymi twarda skorupa i kolce, a także substancje chemiczne, którymi pokryta jest powierzchnia nasienia. W chłodnych strefach klimatycznych nasiona kiełkują zwykle wczesną wiosną, zanim jeszcze pogoda się unormuje. Istnieje więc niebezpieczeństwo, że przymrozki uszkodzą mł
Jak już wspomnieliśmy, jedne nasiona są chronione przez specjalną powłokę, która – zanim zaczną kiełkować – musi zostać zmyta, inne natomiast mają łupinę niepozwalającą dostać się wilgoci do wnętrza nasienia. Łatwo jednak uporać się z tym problemem – wystarczy je namoczyć, by zainicjalizować kiełkowanie. Łupina nasion wymagających moczenia jest zazwyczaj gruba. Mogłoby się zdawać, że rośliny, które wydają takie nasiona, rosną na m
Proces skaryfikacji w przyrodzie odbywa się w sposób naturalny, gdy ptak połknie nasienie i dostanie się ono do jego przewodu pokarmowego. Kwasy rozpuszczają twardą łupinę i nasienie wydalone przez ptaka jest gotowe do kiełkowania Skaryfikacja nasienia polega na uszkodzeniu jego łupiny. Część nasion zjadanych i rozsiewanych przez ptaki wymaga naturalnej skaryfikacji. Inne tylko ją tolerują. Na przykład co roku ptaki rozsiewają tysiące nasion róży wielokwiatowej,
W chłodnej strefie klimatycznej rośliny kiełkują wiosną. Dzięki temu mają dość czasu, aby zakwitnąć latem i przygotować się do zimy. Jesienią, zanim zwiędną (rośliny jednoroczne) lub wejdą w stan spoczynku (byliny), zdążą wytworzyć nasiona. Aby nasiona nie zaczęły kiełkować zbyt wcześnie, czyli jeszcze przed zimą, natura wyposażyła je w specjalny mechanizm obronny - nim rozwiną się kiełki, nasiona muszą przez dłuższy czas przebywać w niskiej temperaturze. Je
Nasiona podczas kiełkowania wypuszczają pierwsze korzonki i pędy. Jeśli jednak znajdują się głęboko w ziemi, to kiełki nie mają dość siły, aby się przebić na powierzchnię. A bez dostępu światła młode rośliny nie mogą wytwarzać substancji niezbędnych do wzrostu. Natura rozwiązała ten problem następująco - nie dopuszcza, aby nasiona zaczęły kiełkować, jeśli nie znajdują się dostatecznie blisko powierzchni ziemi. Według niektórych źródeł tylko
Nasiona niektórych gatunków roślin kiełkują tylko w ciemności. To mechanizm obronny, który chroni je przed wypuszczeniem kiełków, jeśli nie są dostatecznie przykryte podłożem. Tuż pod powierzchnią ziemi jest zbyt mało wilgoci, aby siewki mogły rozwijać się prawidłowo. Taką reakcję wywołuje czuły na światło związek chemiczny znajdujący się w łupinie nasienia. Rejestruje on natężenie światła i gdy jest ono zbyt wysokie, hamuje kie
Wilgotność względna nie ma wielkiego wpływu na kiełkowanie nasion, dopóki znajdują się one w wilgotnym podłożu. Zaczyna być ważna w chwili, gdy pojawiają się pierwsze pędy i listki. Utrzymanie odpowiedniego poziomu wilgotności względnej jest też niezbędne podczas uprawy większych sadzonek. Wilgotność względna to ilość wilgoci w powietrzu w stosunku do ilości wilgoci, którą powietrze jest w stanie zmagazynować w określonej temperaturze. Drobinki pary por
Temperatura to jeden z najważniejszych czynników wpływających na powodzenie w rozmnażaniu roślin. Szczególnie ważna jest podczas kiełkowania nasion. Jeśli w tym okresie nie zapewnimy im odpowiedniej temperatury, nie możemy liczyć na sukces. Zazwyczaj interesuje nas jedynie temperatura powietrza, jednak podczas rozmnażania roślin równie dużo uwagi powinniśmy poświęcić temperaturze podłoża. Ma ona decydujący wpływ na liczbę kiełkujących nasion. Większ
Bez dwutlenku węgla nie byłoby życia na Ziemi. W każdej komórce roślinnej zawierającej chlorofil przebiega proces fotosyntezy, podczas którego z dwutlenku węgla i wody z wykorzystaniem energii światła słonecznego wytwarzane są cukry proste. Cukry te roślina przetwarza następnie na inne potrzebne jej związki W trakcie tego procesu do atmosfery wydalany zostaje tlen. W normalnych warunkach ilość dwutlenku węgla w powierzchni wynosi około 340 cząsteczek na
Znajomość cyklu rozwoju danej rośliny i charakterystyki jej wzrostu, to wiedza niezmiernie przydatna podczas rozmnażania. Jeśli wiadomo, że mamy do czynienia z rośliną jednoroczną, to z całą pewnością najłatwiej będzie rozmnożyć ją z nasion. Jeżeli jednak jest to roślina drzewiasta, skuteczniejszą metodą okaże się zapewne rozmnażanie przez podział albo z sadzonek. Rośliny jednoroczne W każdym ogrodzie można spotkać przynajmniej kilka roślin jednorocznych,
Pozyskiwanie nasion to jedno z najbardziej pasjonujących zajęć. Z tych zebranych w naszym ogrodzie wyrastają rośliny idealnie przystosowane do panujących tam warunków. Możemy też sami tworzyć krzyżówki roślin oraz uzyskać z hybrydy odmianę uprawną. Zebrane nasiona musimy posortować. Trzeba też opisać torebki, w których będziemy je przechowywać. Zbiór nasion to niezwykłe zajęcie. Gdy zaczniemy to robić, dziwimy się, dlaczego ws
Jeśli wyręczamy przyrodę i sami zapylamy nasze rośliny, musimy jak najdoskonalej naśladować naturalne mechanizmy rządzące tym procesem. Tam, gdzie jest to niemożliwe, trzeba zastąpić je inną równie skuteczną metodą. Wydaje się, że nie ma nic łatwiejszego od zapylenia kwiatów - przenosi się pyłek z pręcików na znamię słupka. W przypadku wielu roślin rzeczywiście jest to proste, u innych wymaga skomplikowanych zabiegów. Może się wyda
Pozyskanie nasion to dopiero połowa trudu. Po zebraniu trzeba je oczyścić, posortować i opisać koperty, w których będziemy je przechowywać. Prace te najlepiej wykonać od razu, aby nasiona się nie pomieszały. Zbiór nasion to oczywiście wielka przyjemność, ale trzeba się do tego należycie przygotować. Metoda zbioru zależy od rośliny, której nasiona chcemy pozyskać. Załóżmy, że w ogrodzie rośnie tylko jedna odmiana słonecznika zwyczajne
Przechowywaniu nasion należy poświęcić tyle samo uwagi, co ich pozyskiwaniu. Nasza praca nie miałaby sensu, gdyby podczas zimy nasiona miały się zmarnować. Jeśli są dobrze przechowywane, zachowują zdolność kiełkowania nawet przez 6 lat, ale wystarczy tylko kilka dni w złych warunkach, by uległy zniszczeniu. Najwięksi wrogowie przechowywanych nasion to światło, wilgoć i wysoka temperatura. Światło i wysoka wilgotność względna mogą sprawić, że nasiona zaczną p
W ziemi ogrodowej znajduje się mnóstwo chorobotwórczych drobnoustrojów, a nasiona łatwo się nimi zarażają. Jeżeli produkujemy nasiona na sprzedaż, musimy poddać je zabiegom, które zniszczą czynniki chorobotwórcze. Jeśli natomiast zbieramy je tylko dla siebie, wystarczy, gdy zrobimy to tylko z nasionami pochodzącymi z roślin, które mogą być zarażone. Niektórych chorób trudno jest uniknąć. Zwykle pod koniec lata nie
Wyhodowanie hybrydy albo otrzymanie z niej kultywaru, a więc rośliny zapylanej w sposób niekontrolowany, nie jest trudne. Praca z hybrydami wymaga jednak wielkiej staranności, cierpliwości oraz poświęcenia mnóstwa czasu na opiekę nad roślinami. Za to na pewno nie musimy mieć dyplomu z genetyki. Ogrodnicy narzekający, że w przyrodzie zanika genetyczna różnorodność, częściową winą obarczają za to hybrydy. Zapewne byliby bardzo zadowoleni, gdyby uda
