Jeśli wyręczamy przyrodę i sami zapylamy nasze rośliny, musimy jak najdoskonalej naśladować naturalne mechanizmy rządzące tym procesem.
Tam, gdzie jest to niemożliwe, trzeba zastąpić je inną równie skuteczną metodą.
Wydaje się, że nie ma nic łatwiejszego od zapylenia kwiatów - przenosi się pyłek z pręcików na znamię słupka. W przypadku wielu roślin rzeczywiście jest to proste, u innych wymaga skomplikowanych zabiegów.
Może się wydawać, że kwiaty obupłciowe są samopylne, bo mają zarówno męskie, jak i żeńskie organy. W rzeczywistości nie mogą się same zapylić, gdyż nie dopuszczają do tego chemiczne inhibitory wytwarzane przez roślinę.
Otóż wtedy, gdy pyłek jest dojrzały, znamię słupka nie jest jeszcze gotowe, by go przyjąć. Ta cecha występuje u wszystkich kwiatów zapylanych przez zwierzęta i owady. Oznacza to, że planując pozyskanie nasion z tych roślin, trzeba je zapylić dokładnie tak, jak robią to owady - przenieść pyłek z jednego kwiatu na drugi.
Trudne do zapylenia mogą się okazać rośliny wiatropylne. Na przykład szpinak ma kwiaty rozdzielnopłciowe - męskie albo żeńskie. Jeśli chcemy pozyskać nasiona takich roślin, trzeba odizolować dużą grupę roślin i otrząsać je codziennie dopóki kwitną. Pyłek łatwiej się przenosi, jeśli w powietrzu nie ma wilgoci. Poza tym znamiona słupków roślin kwitnących w dzień, najlepiej przyjmują pyłek w godzinach 10-13, toteż ważne jest, aby zapylać je właśnie w tym czasie.
Kwiaty takich roślin, jak groszek pachnący (Lathryus odoratus) czy pomidory,
są samopylne. Do zapylenia zwykle dochodzi, zanim kwiaty się w pełni rozwiną. Mimo to możliwe jest przypadkowe zapylenie przez owady, toteż aby temu zapobiec, zanim kwiaty się rozwiną, nakłada się na nie osłonki z agrowłókniny. Jeśli będziemy codziennie rano potrząsać łodygami roślin, na pewno doczekamy się nasion.
Kilka informacji o zapylaniu
W jaki sposób roślina jest zapylana w przyrodzie? Często można nabyć tę wiedzę drogą obserwacji i badań. Przyda się jednak kilka wskazówek.
Chrząszcz Kwiaty brązowe i purpurowe, płaskie tub w kształcie misy, o silnym owocowym zapachu i jadalnych płatkach.
Ćma Wybiera białe albo bladozielone kwiaty o wąskiej koronie, rozkwitające nocą,
O silnym słodkim zapachu, wytwarzające nektar.
Motyl ' Kwiaty czerwone, żółte, niebieskie, purpurowe, raczej płaskie, o słodkim świeżym zapachu, wytwarzające nektar.
Mucha Kwiaty purpurowe albo brązowe, płaskiego kształtu, o zapachu przypominającym zepsute mięso.
Nietoperz Wybiera matowobiałe albo zielone kwiaty, miotłowa te
lub w kształcie misy, pachnące piżmem; rośliny kwitnące nocą i produkujące nektar.
Pszczoła Żółte, niebieskie lub purpurowe
kwiaty, o słodkim świeżym zapachu, wytwarzające nektar lub pyłek.
Ptak Szuka jasnoczerwonych, rurkowatych
kwiatów, zazwyczaj bez zapachu, wytwarzających nektar.
Wiatr Kwiaty bladozielone albo żółte, małe
1 niepozorne, często osadzone na giętkich łodygach.
Groszek pachnący jest rośliną samopylną.
Ważne informacje
Termin: od wiosny do jesieni
Potrzebny będzie: mały pędzelek
Warto mieć pod ręką: metalową siatkę, agrowłókninę, mocną taśmę samoprzylepną, sznurek, kolorową taśmę samoprzylepną, plastikowe etykietki, wodoodporny flamaster
Ewentualne problemy
Puste nasiona. Mogą się zdarzyć, jeśli chcieliśmy rozmnożyć roślinę samopylną. Aby temu zapobiec trzeba starannie przenosić pyłek na znamię słupka.
1. SELEKCJA ROŚLIN
Wyodrębniamy rośliny o określonych, interesujących nas cechach. W tym przypadku są to kwiaty nachyłka barwierskiego (Coreopsis tinctoria), z dużym brązowym środkiem.
2. PIERWSZE POKOLENIE
Zaznaczamy łodygi roślin wyróżniających się interesującymi nas cechami. Naklejamy na nie kawałeczki kolorowej taśmy samoprzylepnej. Kiedy wykształcą się nasiona, zbieramy je tylko z oznaczonych roślin.
3. DRUGIE POKOLENIE
W następnym roku izolujemy rośliny wyrosłe z zebranych przez nas nasion.
4. PONOWNA SELEKCJA
Kiedy zakwitną, wyrywamy te, które nie mają interesujących nas cech. Pozostałe zapylamy.
5. TRZECIE POKOLENIE
W trzecim roku uprawy więcej roślin będzie się odznaczać cechami, na których nam zależy. Ponownie wybieramy kwiaty lub kwiatostany do
zapylenia, a nieprzydatne usuwamy.
6. SZÓSTE POKOLENIE
W piątym albo szóstym roku uprawy wszystkie kwiaty powinny mieć pożądane cechy. Zbieramy nasiona z najładniejszych.
