Trawnik jest atrakcyjny także dla zwierząt, owadów i ptaków, które swoim życiem i rozwojem, a przede wszystkim żerowaniem, potrafią zaszkodzić jego dekoracyjności. Najczęściej są to krety, pędraki chrabąszczy oraz larwy innych owadów, które żerują w glebie, podgryzając korzenie traw i powodując ich miejscowe żółknięcie, a nawet zamieranie traw w darni. Poznanie rozwoju i upodobań najważniejszych szkodników może pomóc w ich zwalczaniu.
Kret
Szkodnikiem, którego działalność jest najbardziej widoczna, jest kret europejski (Talpa europaea L). Jest to ssak o krępym ciele (11-17 cm długości), małej głowie zakończonej ryjkiem, zredukowanych oczach i krótkim ogonie. Ma nie-zwykle czuły słuch, którym posługuje się
przy wyszukiwaniu pożywienia. Pokryty jest miękkim, czarnym, błyszczącym futerkiem na grzbiecie i szarym na brzuchu. Przednie kończyny ma łopatkowate i doskonale przystosowane do drążenia kanałów. Dobrze się czuje w glebach wilgotnych i próchnicznych, unika miejsc suchych i kamienistych oraz zbyt mokrych. Krety żyją samotnie i tylko wiosną łączą się w pary. Samica rodzi 2-7 młodych, które po roku osiągają dojrzałość płciową. W życiu kreta obserwuje się ośmiogodzinne cykle. Podczas każdego z nich cztery godziny żeruje i kopie kory-tarze, a cztery następne śpi w gnieździe. Najaktywniejszy jest w godzinach po-rannych. Kret nie zapada w sen zimowy; zimuje głęboko w glebie w korytarzach poniżej poziomu zamarzania (na głębokości 50-60 cm). Żyje około trzech lat.
Kret europejski.
Szkodnik czy sprzymierzeniec?
Gdyby efekty pracy kreta w postaci kopców, podziemnych tuneli i zapadającej się darni nam nie przeszkadzały, to kret mógłby być naszym sprzymierzeńcem, ponieważ żywi się przede wszystkim larwami owadów (w większości szkodników trawnikowych), drutowcami, pędrakami, ślimakami, młodymi nornikami oraz dżdżownicami, które są jego ulubioną potrawą. Te ostatnie akurat są pożyteczne, ponieważ przyczyniają się do mineralizacji szczątków roślinnych i przerabiania ich na nawóz organiczny. Jedzą zbutwiałe liście, również te po skoszeniu trawnika, i poruszając się, tworzą kanaliki, przez które do strefy korzeniowej dostaje się powietrze.
Kret w poszukiwaniu pożywienia buduje korytarze, tzw. galerie, w których wyczekuje na swoje ofiary. Do budowy służą mu twarde przednie łapy, którymi przez godzinę jest w stanie wydrążyć ok. 10 m tunelu. Schematy budowy galerii są bardzo podobne i przy wprawnej obserwacji można z dużym prawdopodobieństwem przewidzieć miejsca żerowania. Galerie patrolowane przez kreta co kilka metrów mają komin wentylacyjny, który właśnie jest dla nas największym problemem, szczególnie gdy pojawi się na trawniku. Kopca nie należy wynosić na szpadlu poza trawnik, lecz wydobytą ziemię dokładnie wpłukać z powrotem delikatnym strumieniem wody, dzięki czemu podziemne korytarze zostaną zasypane. W przeciwnym wypadku powierzchnia trawnika byłaby nierówna i utrudniałaby koszenie.
Kret przebywa w miejscach zasobnych w owady, pędraki i dżdżownice, czyli na żyznych glebach. Jeśli więc użyźniamy ogród, dodając obornik czy kompost, pobudzamy życie organiczne w glebie i sami zapraszamy krety na ucztę. Na glebach piaszczystych ssaki te nie mają co jeść i jest ich zdecydowanie mniej. Na polach golfowych, które głównie są budowane na piaskach, nie ma problemu z kretami.
Krety w naszym kraju są objęte ochroną gatunkową (Dz.U. z 2001 r., nr 130 poz. 1456). W ogrodach przydomowych, na działkach, w szkółkach i na lotniskach można je jedynie odstraszać lub wyłapywać i wynosić na inne tereny. Nie wolno ich zabijać, okaleczać, niszczyć ich gniazd czy w inny sposób krzywdzić.
Badania nad kretami dowodzą, że są to ssaki o bardzo dużej zmienności osobniczej, czyli upodobania jednego osobnika mogą być zupełnie inne niż drugiego. To tłumaczy, dlaczego nie ma jednej pewnej i skutecznej metody ich odstraszania.
Efekt żerowania kreta na trawniku.
Wymyślne urządzenia mechaniczne, zapachowe czy akustyczne mogą odstraszać jedno pokolenie, a być zupełnie obojętne dla tych zwierząt w następnym roku.
Krety może odstraszać obecność w ogrodzie psa lub kota, a bociany i sowy są jego groźnymi wrogami.
Jak się pozbyć kreta z działki
Jest wiele sposobów odstraszania i łapania kretów, wykorzystujących ich wrażliwość na zapachy, dźwięki i drgania. Najważniejsze to:
■ umieszczanie w krecich korytarzach preparatów i substancji silnie i ostro pachnących, takich jak: Kretol GR, Kretol 45EC, Krecik, nasączone pałeczki (Kret-Von 02VP), kawałki karbidu, szmaty nasączone ropą czy terpentyną,
■ sadzenie wokół trawnika intensywnie pachnących kwiatów, np. aksamitek lub wilczomlecza,
■ założenie elektrostatycznego odstraszacza zasilanego bateriami, który wysyła sygnały o wysokiej częstotliwości (np. Anty-Mysior, Kreto-Szok),
■ instalowanie w ogrodzie przedmiotów i konstrukcji drgających i wydających wysokie, wibrujące dźwięki, np. wiatraczków,
■ zakładanie pułapek chwytnych w postaci plastikowych rur z zapadkami otwierającymi się do wewnątrz,
■ rozkładanie siatki podczas zakładania trawnika (cienkiej i niewidocznej po obsianiu trawą), która utrudnia kretowi tworzenie kopców.
Turkuć podjadek
Turkuć (Gryllotalpa gryllotalpa) jest dużym owadem o ciemnobrązowym zabarwieniu. Długość jego ciała sięga 6 cm, a szerokość 4cm. Na głowie ma czułki, a na odwłoku wyrostki ułatwiają-ce orientację. Ciało pokryte jest dwoma parami skrzydeł: krótkimi skórzastymi i błoniastymi, sięgającymi poza odwłok. Odnóża ma krótkie, silnie zbudowane, przednie łopatkowate służą do kopania podziemnych korytarzy. Jest owadem wszystkożernym, zjada nie tylko korzenie roślin, lecz także larwy innych owadów. Korytarze drąży tuż pod po-wierzchnią gleby, podgryzając i zjadając napotkane korzenie traw, które więdną i zasychają. Na terenach suchych tur-kucie występują raczej pojedynczo, nie powodując dużych szkód, natomiast w ogrodach z wilgotną, próchniczną glebą są uciążliwymi szkodnikami.
W maju dorosłe osobniki na krótko opuszczają glebę, aby połączyć się w pary. Samice składają w podziemnych gniazdach po mniej więcej 300 jaj, który-mi się później opiekują. Larwy są bardzo podobne do postaci dorosłych. Początkowo żerują gromadnie pod opieką samicy. Jesienią młode samodzielnie kopią kanaliki głębokości 0,5-1 m, w których zimują. Rozwój od jaja do osobnika dorosłego trwa trzy lata.
Jak się pozbyć turkucia z ogrodu
Zwalczanie turkucia jest trudne. Najskuteczniejszą metodą jest wyłapywanie larw oraz dorosłych osobników i ich niszczenie. Wyłapywać można:
■ wkopując w glebę w pobliżu norek naczynia o gładkich powierzchniach z przynętą w postaci grudek końskie-go nawozu,
■ wyszukując i niszcząc gniazda, które znajdują się na końcu korytarzy; o obecności podziemnych korytarzy świadczą smugi lekko wzniesionej ziemi i schnące rośliny,
■ wykopując jesienią doły na głębokość 50 cm, które następnie napełnia się obornikiem; zimą lub wczesną wio-sną obornik należy wykopać i wybrać zwabione tam turkucie.
Jeśli wyłapywanie nie wystarcza, a tur-kucie wyrządzają duże szkody, można je zwalczać chemicznie poprzez wkładanie zatrutych insektycydem przynęt do norek lub rozsiewanie preparatu na po-wierzchni gleby. Dobre wyniki uzyskano, stosując Mesurol Alimax 02 RB.
Turkuć podjadek — uciążliwy szkodnik ogrodów z próchniczną, wilgotną glebą.
Pędraki
Należą do najgroźniejszych szkodników glebowych w trawnikach. Są to larwy wielu gatunków chrząszczy z rodziny żukowatych, takich jak: chrabąszcz majowy (Melolontha melolontha), chrabąszcz kasztanowiec (Melolontha hippocastani), ogrodnica niszczylistka (Phyllopertha horticola) i inne.
Szczególnie groźne dla trawnika są larwy ogrodnicy niszczylistki — białe, zgięte w podkowę, mające sześć odnóży, brązową czapeczkę i ciemnoszarą końcówkę odwłoka. Żywią się korzeniami i butwiejącymi resztkami roślin. Objawem ich żerowania jest żółknięcie, więdnięcie oraz zasychanie pędów i w efekcie placowe zamieranie traw, szczególnie widoczne podczas suszy; wówczas darń łatwo się oddziela od ziemi.
Rozwój wszystkich gatunków chrabąszczy trwa 3-5 lat. Dorosłe osobniki mają 10-25 mm długości i zabarwienie czerwonawo-brązowe z metaliczno-zielonym odcieniem. Wylot chrabąszczy następuje wiosną. Okres ich życia jest krótki — trwa kilka tygodni. Odżywiają się młodymi liśćmi drzew i pąkami kwiatów. W słoneczne poranki maja i czerwca na trawniku pojawiają się roje samic składających jaja do gleby w miejscach słabo zadarnionych, dlatego też gęste, prawidłowo nawożone i nawadniane trawniki nie są nawiedzane przez te szkodniki. Po mniej więcej sześciu tygodniach z jaj wylęgają się pędraki, które nie są w tym okresie szkodliwe, ponieważ żerują w warstwie próchnicznej gleby, zjadając rozkładające się części roślin.
Zimują w głębszych warstwach ziemi. Od drugiego roku żerują, zjadając korzenie traw. Najbardziej żarłoczne są w drugim i trzecim roku. Pędraki przeżywają dwa okresy w roku szczególnie intensywnego żerowania — w maju i czerwcu regenerują się po długiej zimie, z kolei w sierpniu i wrześniu przygotowują się do kolejne-go okresu zimowego. W środku lata pod-czas upałów schodzą na głębokość ok. 20 cm na kilkutygodniowy odpoczynek. W trzecim lub czwartym roku na wiosnę przepoczwarzają się, a stadium poczwar-ki trwa zaledwie kilka dni. W maju z poczwarki wylatuje owad.
Pędraki — larwy chrabąszcza majowego.
Placowe zasychanie traw jest objawem żerowania pędraków w strefie korzeniowej.
Jak zwalczać pędraki
Zwalczanie pędraków jest trudne ze względu na ich tryb życia. Skutki żerowania zauważamy zbyt późno, by na ich podstawie skutecznie zwalczyć szkodniki w tym samym roku, dlatego należy w odpowiednim momencie zapobiec ich masowemu rozmnażaniu się poprzez:
■ likwidowanie zachwaszczonych miejsc znajdujących się w pobliżu trawnika,
■ utrzymywanie trawnika w dobrej kondycji, ponieważ najbardziej uszka-dzane są tereny zaniedbane, słabo zadarnione,
■ przegrabienie trawnika w słoneczne dni, dzięki czemu zginą przesuszone jaja i wylęgające się z nich pędraki,
■ przy dużej liczbie pędraków można zastosować doglebowe preparaty chemiczne, takie jak: Pyrinex 480 EC i Dursban 480 EC Oprysk w stężeniu 2% należy wykonać wieczorem, podczas deszczu lub z użyciem deszczowni po oprysku, co umożliwi do-tarcie preparatu do miejsc żerowania pędraków. Korzystnym terminem do ich zwalczania jest okres od początku sierpnia do końca września, ponieważ wtedy larwy żerują w warstwie korzeniowej, tuż pod darnią,
■ bardzo dobrym, ale drogim (ok. 130 zł na 100 m2) rozwiązaniem jest zastosowanie biopreparatu utworzonego na bazie nicieni, które wyspecjalizowały się w żerowaniu na pędrakach. Preparat ten ma różne nazwy: NemagreenR, Lawn Guardian i B-Green. Pierwsze pędraki giną po upływie tygodnia po zastosowaniu preparatu, a w szóstym tygodniu skuteczność jest najwyższa. Nicienie rozmnażają się w martwych pędrakach. Gdy po zabiegu gleba stanie się zbyt su-cha i zimna, działanie biopreparatu może być nieskuteczne. Minimalna temperatura gleby to 12°C przez pięć tygodni i odpowiednio wysoka wilgotność.
Komarnica błotniarka
Komarnica (Tipula paludosa) żeruje na trawnikach ulokowanych na podmokłych, lekko kwaśnych i bogatych w substancje organiczne terenach. Objawami wskazującymi na obecność komarnic są występujące gniazdowo place obumarłych roślin. Szkody wyrządzają ziemistoszare, walcowate, beznogie larwy długości 3-4 cm, nazywane koziułkami. W ciągu dnia są ukryte tuż pod darnią, a w głębsze warstwy gleby schodzą tylko w przypadku wysuszenia ziemi; aktywne są nocą i w pochmurne dni. Larwy szczególnie chętnie żerują na nadziemnych częściach roślin, wystawiając z ziemi przednią część ciała, mogą także żerować na korzeniach. Ich działalność nasila się podczas ciepłej i wilgotnej pogody.
Osobniki dorosłe (muchówki, przypominające wyglądem komary) wylatują wczesną wiosną i jesienią. W luźnej, niezbyt wysokiej darni składają bardzo wrażliwe na wysychanie jaja. W optymalnej wilgotności larwy wylęgają się po 2-3 tygodniach i zimują. Główny żer odbywa się w kwietniu i maju następnego roku. W czerwcu larwy przepoczwarzają się płytko w ziemi.
By stwierdzić obecność komarnic w glebie, można przeprowadzić test, wycinając kawałek darni o głębokości 3-5 cm i zanurzając ją na 15 minut w naczyniu z nasyconym roztworem soli. W tym cza-sie larwy wypływają na wierzch.
Jak zapobiec pojawianiu się komarnic
Aby zapobiec większym szkodom, należy właściwie pielęgnować trawnik:
■ przed założeniem glebę zwapnować i osuszyć, stosując drenaż, np. z keramzytu lub rurek drenarskich,
■ podczas przygotowywania stanowiska pamiętać, aby powierzchnia trawnika miała spadek umożliwiający odpływ nadmiaru wód deszczowych,
■ stosować zabiegi chemiczne preparatami: Dursban 480 EC, Pyrinex 480 EC, Decis 2,5 EC, Fastac 100 EC, Karate 025 EC, Patriot 2,5 EC w dawkach podanych przez producenta. Zabieg należy wykonać pod wieczór, na wychodzące na nocny żer larwy. Chemiczne zwalczanie lepiej przeprowadzić jesienią niż wiosną. Należy pamiętać o szkodliwości tych środków dla zwierząt i ludzi. Zabieg powinny wykonywać przeszkolone ekipy,
■ stosować przynętę: roztwór wodny o stężeniu 0,1% jednego z po-wyższych preparatów wymieszać z otrębami pszennymi (konsystencja papki) bądź świeżymi liśćmi buraków, ziemniaków lub koniczyny. Przynętę należy rozłożyć wieczorem w dołkach w okolicy żerowania larw i lekko przy-kryć ziemią.
Trawnik opanowany przez komarnice należy regularnie napowietrzać, stosując aerację, ponieważ jaja i larwy komarnic są wrażliwe na brak wilgoci.
Dorosłe osobniki komarnicy błotniarki.
Mrówki
Nie są bardzo kłopotliwe na trawnikach wysoko koszonych. Mogą być nawet pożyteczne, ponieważ zjadają jaja i lar-wy szkodliwych owadów, a wytwarzane przez nie kanały poprawiają właściwości wodno-powietrzne gleby. Mrówki przyczyniają się także do rozkładu materii organicznej nagromadzonej w trawniku. Jednak przy niższym koszeniu problemem są kopczyki tworzone przez mrów-ki budujące gniazda. Poza tym, drążąc korytarze, mrówki przesuszają ziemię, odkrywają korzenie i osłabiają rośliny, a podczas suszy nawet powodują ich zamieranie. Kopczyki poza oszpeceniem darni i zniszczeniem gładkiej powierzchni nisko koszonej trawy tępią noże ko-siarek.
Większość problemów występujących na intensywnie użytkowanych trawnikach stwarzają mrówki darniowe (Lasius neoniger) żyjące w wielkich, zorganizowanych społecznościach podzielonych na grupy o ściśle określonych obowiązkach. Królowa zakłada kolonie wczesną wiosną. Jej obowiązkiem jest składanie jaj, z których w większości wylęgają się sterylne robotnice zajmujące się utrzymaniem kolonii, czyszczeniem gniazda, zdobywaniem pożywienia i obroną przed naturalnymi wrogami. W drugiej połowie lata królowa składa jaja, z których wylęgają się płodne osobniki, po pewnym czasie opuszczające gniazdo w poszukiwaniu miejsca do założenia nowych kolonii. Robotnice mrówek darniowych są brązowe i mają 2-2,5 mm długości. Siedliska mają przeważnie na nasłonecznionym, otwartym terenie na głębokości 25-40cm. Do gniazda prowadzi wiele kanałów kończących się kopczykami, z których korzystają robotnice znoszące pożywienie. Robotnice przemierzające teren w poszukiwaniu pożywienia porozumiewają się z sobą za pomocą dotyku, dźwięków i zapachowych substancji zwanych feromonami, którymi znaczą ścieżki prowadzące do źródła pokarmu. Dzięki temu oznakowaniu pozostałe robotnice mogą czerpać pożywienie ze znalezionego źródła. Mrówki lubią korzy-stać z bogatej w cukry wydzieliny produkowanej przez mszyce. Z tego powodu często opiekują się koloniami mszyc, a mrówki darniowe mają szczególne związki z mszycami żerującymi na korzeniach traw — przechowują jaja mszyc w swoich gniazdach i dbają o nie, a ich słodka wydzielina jest uzupełnieniem mrówczej diety.
Walka z mrówkami jest trudna, ponieważ szybko działające środki pozwalają na zabicie robotnic pracujących na powierzchni, ale nie są w stanie wyeliminować siedzącej głęboko w gnieździe królowej.
Jak zniszczyć całą kolonię
Jeśli odnajdziemy gniazdo, można je zniszczyć, zalewając gorącą wodą lub potraktować całe otoczenie jednym z insektycydów kontaktowych, jeśli gniazda nie odnajdziemy, można wokół kopczyków wykładać przynęty z wolno działającymi środkami owadobójczymi zmieszane np. z miodem. Robotnice wniosą je do gniazda. Dobre wyniki daje stosowanie preparatów Maxforce Żel, Combat oraz przynęty z boraksem lub kwasem borowym: Antifar, Boratox, Ekosan AK, Forbiotox i in. Trutkę też można wykonać samodzielnie, mieszając boraks z wodą i cukrem w stosunku wagowym 1:18:7.
Kopczyki utworzone przez robotnice mrówek darniowych.
Pryszczarki
Na trawach żyje około 30 gatunków pryszczarkowatych (Itonidieae) ściśle powiązanych z określonymi gatunkami traw i organami roślin w danych stadiach rozwojowych. Jedne np. uszkadzają kwiatostany, inne źdźbła traw. W uprawach trawnikowych groźne bywają pryszczarki źdźbłowe, a uszkodzenia powodują wyłącznie larwy. Osobniki dorosłe ukazują się od kwietnia do maja i żyją krótko. Samice bezpośrednio po wylęgu składają do 360 jaj na blaszkach dolnych liści lub na wewnętrznej ściance pochwy liściowej. Larwy żyją gromadnie i wędrują do wnętrza pochwy, a umieściwszy się nad podstawą źdźbła, wysysają soki i pędy zasychają. Pryszczarki wydają 1-2 pokolenia w roku. Zimują w postaci poczwarki zwanej bobówką, która kształtem i zabarwieniem przypomina nasienie lnu.
Szkodniki te mogą być groźne na trawnikach obsianych jednym gatunkiem trawy. W ostatnich latach obserwowano duże szkody na trawnikach doświadczalnych obsianych śmiałkiem darniowym, ulokowanych w głębokim cieniu. Pryszczarek żerujący na śmiałku nie atakował innych gatunków traw.
Bobówki — larwy pryszczarków zasiedlają podstawę źdźbła trawy.
Gryzonie
Gdy pojawią się masowo, wyrządzają duże szkody w ogrodach i na trawnikach. Najbardziej uciążliwe są nornik polny i mysz polna. Gryzonie te drążą korytarze tuż pod powierzchnią darni, podgryzają korzenie traw, które później zamierają, niszczą także rośliny wokół nory.
Jest wiele sposobów ograniczających liczbę gryzoni w ogrodach:
■ stosowanie pułapek umieszczonych w norach, np. wydłużonych cylindrów z zapadkami,
■ użycie spalin z silników pracujących na wolnych obrotach,
■ zastosowanie świec dymnych: Anorin FK (fosforek wapnia), Gamratom (tlenek węgla), Norniko FU (alkaloidy tytoniu),
■ zakładanie zatrutych przynęt, np. za-trutego ziarna (jesienią), preparatów Rodentox AB, Valid 0001 GR (przez cały rok). Należy je wkładać głęboko do nory, a otwory osłaniać przed ptakami i deszczem.
Wejścia do norek gryzoni widoczne na trawniku.
Psy
Najwięksi przyjaciele człowieka mogą także powodować duże szkody na trawnikach. Psie odchody psują estetykę trawnika. Mocz suk wypala darń, samce najczęściej niszczą drzewka i krzewy. Częste i obfite zraszanie trawnika rozcieńczy odchody i spowoduje, że plamy będą mniej wyraźne. W tych miejscach mogą się pojawić bardziej zielone plamy z powodu dużej zawartości azotu w odchodach. Plamy są szczególnie widoczne na trawnikach nienawożonych. Ponadto biegające psy wydeptują ścieżki, które nie zawsze dają się zregenerować. Obecność psów przynosi jednak także korzyści — biegające zwierzęta zniechęcają krety do osiedlania się w naszym ogrodzie.
Pies może powodować duże szkody na trawniku.
Ptaki
Nie stanowią dużego zagrożenia, ale w pewnych okolicznościach mogą wyrządzać szkody. Na przykład nowo zasiane trawniki chętnie odwiedzają gołębie i wróble, ponieważ nasiona traw są dla nich przysmakiem. Lekkie przykrycie nasion torfem lub ziemią spowoduje, że będą mniej widoczne i szkody mogą być mniejsze. Na starszych trawnikach częstymi gośćmi mogą być szpaki, gawrony i inne gatunki ptaków zwabione żerującymi w trawie larwami owadów. Ptaki poszukując larw, wydrapują i wyrywają kępki traw. Prawidłowa pielęgnacja trawnika, jego baczne obserwowanie, a w razie potrzeby zastosowanie środków (insektycydów) w celu pozbycia się larw owadów to jedyna droga ochrony przed ptakami.
W poszukiwaniu larw owadów szpaki robią dziury w darni.
Inne problemy
Mchy
Mech na trawniku jest oznaką złych warunków dla wzrostu traw.
Pojawienie się mchu na trawniku jest oznaką złych warunków dla wzrostu traw, a nie pierwotną przyczyną złego stanu trawnika. Mchy występują zazwyczaj w miejscach zacienionych i wilgotnych, mogą jednak pojawiać się także na trawnikach założonych w słońcu, na glebach kwaśnych o słabo przepuszczalnym podłożu, silnie wałowanych i ubitych oraz niedożywionych. Lokalne zastoiska wodne prawie zawsze są przyczyną rozwoju mchów. Duża wilgotność gleby, szczególnie wiosną i jesienią, także sprzyja ich rozprzestrzenianiu się. Nad-mierna wilgotność nie jest jednak jedyną przyczyną pojawiania się mchów, występują one również na trawnikach założonych na glebach ubogich, piaszczystych i suchych, nadmiernie kwaśnych, zbyt nisko koszonych, szczególnie w miejscach zacienionych. Również susza latem może sprzyjać pojawieniu się mchu jesienią.
Mchy są trudne do zwalczenia. Rozległe płaty porośnięte tymi roślinami muszą być usunięte wraz z korzeniami. Można zastosować preparat chemiczny, np. Mogeton 25 WP (najlepiej wiosną), a po kilku tygodniach wygrabić obumarły mech i obsiać puste miejsca trawą. Konieczne jest jednak poznanie i usunięcie przyczyn pojawienia się mchów; w tym celu należy:
■ zbadać glebę po kątem zawartości składników pokarmowych i kwasowości (pH), która wykaże, jakie nawożenie zastosować oraz czy potrzebne jest wapnowanie,
■ zredukować zacienienie wszędzie tam, gdzie jest to możliwe. Usunięcie niżej położonych gałęzi i zbędnych krzewów może pomóc, chociaż na trawnikach pod drzewami mech może nadal się pojawiać,
■ zastosować wertykulację, a czasem aerację i piaskowanie. Zabiegi te pozwolą usunąć zbitą warstwę obumarłych traw i poprawią stosunki wodno-powietrzne,
■ regularnie nawozić, dbać o kondycję traw i zwartość porostu,
■ podlewać optymalnie, dbać o stosunki wodno-powietrzne,
■ kosić na odpowiednią wysokość, regularnie ścinać nie więcej niż 1/3 wysokości odrostu.
Algi
Gdy trawy są słabe, na glebie może się pojawić niezwykły wykwit, zielony lub brunatnoczarny, okalający resztki roślin. Są to glony w postaci śluzowatej, czasem nitkowatej masy. Powierzchnia pokryta algami staje się śliska, niebezpieczna dla spacerujących, zwłaszcza na pochyłościach terenu i w miejscach zacienionych.
Pojawienie się alg podobnie jak mchu jest oznaką, a nie pierwotną przyczyną pogorszenia się jakości trawnika. Nad-mierna wilgotność gleby, szczególnie wiosną i jesienią, oraz jej mała przepuszczalność wpływają na przerzedza-nie się darni. Czasem dochodzą błędy w pielęgnacji, np. za niskie koszenie zbyt wysokiego odrostu, niedobór składników pokarmowych, brak wody w czasie lata, a nadmiar jesienią, zacienienie, zakwaszenie gleby i inne.
W walce z algami mogą być skuteczne środki zawierające chlorek lub siarczan żelaza oraz Mogeton 25 WP. W litera-
Algi w powiększeniu.
turze anglojęzycznej polecane są także siarczan miedzi, wodorotlenek miedzi oraz fungicydy zawierające siarczan miedzi. Nie znaczy to, że po zastosowaniu tych środków algi zginą bezpowrotnie. Jedynym sposobem pozbycia się ich na zawsze jest usunięcie przyczyny, po-
dobnie jak w przypadku mchów. Należy więc przede wszystkim poprawić przepuszczalność gleby przez aerację i piaskowanie. Algi najlepiej zwalczać wiosną i jesienią. Dosiewanie traw i prawidłowa pielęgnacja przyspieszą regenerację trawnika.
Algi na trawniku nisko koszonym.
Algi na trawniku wysoko koszonym.
