Mieszanki nasion stosowane na trawnikach
Nasiona wysiewane na trawnikach są najczęściej mieszankami kilku gatunków i odmian traw, dającymi większe możliwości adaptacji roślin do różnych warunków, zarówno przyrodniczych, jak i użytkowych. Poszczególne gatunki mają jednocześnie cechy korzystne, jak i niepożądane; stosowane w mieszance powinny się uzupełniać. Połączenie zalet gatunków i odmian daje szansę na uzyskanie estetycznego trwałego trawnika.
Nazwy mieszanek podawane na opakowaniach mają znaczenie umowne. Nie zawsze jednak ładne opakowanie daje gwarancję otrzymania takiego trawnika, jaki jest prezentowany. Warto, znając już gatunki składowe, samemu ocenić przydatność zaproponowanej mieszanki do naszych potrzeb.
Poniżej podano przykłady mieszanek z procentowym udziałem poszczególnych gatunków traw i określeniem ich przeznaczenia. Mogą one ulegać modyfikacjom w zależności od wiedzy firm nasienniczych, posiadanych przez nich odmian oraz potrzeb użytkowników. Mieszanki oznaczone w tabeli jako I, II, III, mogą mieć różne nazwy własne, m.in.: Relax, Park, Eco, Wimbledon, Club.
Mieszanki ozdobne
Powinny się charakteryzować wąskimi, delikatnymi liśćmi i soczystą, stabilną zielenią.
|
Skład gatunkowy* |
Udział (%) |
||
|
I |
II |
III |
|
|
Kostrzewa czerwona kępowa |
40 |
30 |
50 |
|
Kostrzewa czerwona półrozłogowa |
30 |
30 |
- |
|
Kostrzewa czerwona rozłogowa |
- |
20 |
- |
|
Kostrzewa owcza |
- |
10 |
- |
|
Kostrzewa owcza szczeciniasta |
20 |
- |
50 |
|
Życica trwała |
10 |
10 |
- |
Wysiew nasion: ok. 3kg/100m kwadratowych, nawożenie roczne azotem: 0,8-1,4kg/100m kwadratowych.
*Gatunki w mieszankach mogą być reprezentowane przez kilka odmian.
I – przeznaczona na trawniki intensywnie pielęgnowane, nisko koszone (ok. 3cm)
II – na trawniki silnie nawożone, koszone wyżej (ok. 5cm)
III – mieszanka uproszczona, jednolita, o wąskich liściach
Proporcje wielkości nasion traw: a – wiechlina łąkowa, b – kostrzewa czerwona rozłogowa, c – kostrzewa czerwona krępowa, d – życica trwała.
Mieszanki uniwersalne
Najlepsze do siewu trawników o otoczeniu domów i placów zabaw, czyli w miejscach, w których odpoczywamy.
I – dostosowana do intensywnego deptania
II – toleruje słabsze gleby oraz miejsca z lekkim zacienieniem ( musi mieć jednak minimum 4 godziny nasłonecznienia)
III – ma duże zdolności przystosowawcze do różnych warunków
|
Skład gatunkowy |
Udział (%) |
||
|
I |
II |
III |
|
|
Życica trwała |
40 |
20 |
30 |
|
Kostrzewa czerwona krępowa |
30 |
30 |
40 |
|
Kostrzewa rozłogowa |
10 |
20 |
- |
|
Kostrzewa czerwona półrozłogowa |
- |
10 |
- |
|
Kostrzewa owcza szczeciniasta |
- |
10 |
- |
|
Wiechlina łąkowa |
20 |
10 |
30 |
Wysiew ok. 3kg/100m kwadratowych, koszenie: 4-7cm, nawożenie azotem: 1-2,4kg/100m kwadratowych.
Mieszanki sportowe
Używane od obsiewu boisk i innych terenów sportowych, nadają się również na trawniki przydomowe. Trawniki obsiane tymi mieszankami wymagają częstego koszenia i intensywniejszego nawożenia.
I – przewidziana na boiska piłkarskie, powinna być koszona na wysokości 2,8-3cm
II – na korty tenisowe, koszenie na wysokości 1cm
III – stosowana na Greenach golfowych koszonych na wysokości 0,5cm
|
Skład gatunkowy |
Udział (%) |
||
|
I |
II |
III |
|
|
Życica trwała |
60(30)* |
50 |
- |
|
Wiechlina łąkowa |
30(60)* |
20 |
- |
|
Kostrzewa czerwona kępowa |
10 |
15 |
40 |
|
Kostrzewa czerwona półrozłogowa |
- |
15 |
40 |
|
Mietlica rozłogowa |
- |
- |
20 |
Wysiew nasion mieszanek I i II 4kg/100m kwadratowych, mieszanki III: 1,5kg/100m kwadratowych, nawożenie azotem: 2,4-2,8 kg/100m kwadratowych.
Na trawnikach koszonych poniżej 3cm konieczne użycie kosiarek wrzecionowych.
*Alternatywny skład.
Mieszanki krajobrazowe
Powinny mieć bogaty skład gatunkowy. Często trafiają na ubogie gleby i nie są podlewane – nie wiadomo, który gatunek trwa zaakceptuje warunki środowiska. Trawniki krajobrazowe to często duże areały utrudniające pielęgnację. Najczęściej kosimy je na wysokości 6-8cm 2-3 razy w roku. Ich głównym zadaniem jest tworzenie jakiejkolwiek zieleni i oddziaływanie przeciwerozyjne.
I – typowa krajobrazowa, o wielu gatunkach
II – na pobocza dróg, w warunkach zasolenia i częstej suszy
III – przydatna na skarpy, wchodzące w jej skład gatunki mają zdolność utrzymywania gleby na zboczu
|
Skład gatunkowy |
Udział (%) |
||
|
I |
II |
III |
|
|
Kostrzewa czerwona rozłogowa |
20 |
20 |
10 |
|
Kostrzewa czerwona półrozłogowa |
- |
20 |
- |
|
Kostrzewa czerwona kępowa |
20 |
- |
10 |
|
Kostrzewa owcza |
20 |
20 |
10 |
|
Wiechlina łąkowa |
10 |
10 |
- |
|
Życica trwała |
25 |
30 |
- |
|
Mietlica pospolita |
5 |
- |
- |
|
Kostrzewa trzcinowa |
- |
- |
30 |
Wysiew nasion: 2-3 kg/100m kwadratowych, nawożenie azotem: minimalne, 0-1,2kg/ 100m kwadratowych.
Do mieszanek możemy też dodać 5-10% nasion koniczyny białej tworzącej efektowne kobierce kwiatowe.
Właściwości gatunków i odmian
Poza składem gatunkowym o jakości mieszanki traw decyduje dobór odmian.
Gatunki i odmiany znacznie się różnią i wykazują sezonową zmienność estetyczną i użytkową. Odmiany są dobierane według ich najwartościowszych cech, taki jak:
-szybkość wschodów i wczesnego rozwoju,
-ogólny efekt estetyczny
-dekoracyjne efekty sezonowe
-zadarnianie (gęstość darni)
-szybkość odrastania po koszeniu
-szerokość liści
-czystość koszenia (podatność na strzępienie liści przy koszeniu)
-rozwój systemu korzeniowego
-kolor porostu
-reakcja na warunki stresowe (susza, niskie koszenie, zacienianie, ubogość gleby itp.)
-tolerancja na główne choroby
Wartościowe mieszanki nasienne składają się nawet z kilku odmian jednego gatunku. Dobór odmian można nazwać kluczem jakości. Przed wprowadzeniem odmiany do sprzedaży hodowcy traw oraz państwowy organ rejestrujący ( w Polsce Centralny Ośrodek Badania Odmian Uprawnych) poddają weryfikacji poszczególne cechy odmian, które są oceniane w skali 1-9, gdzie 1 oznacza cechę najgorszą (np. wymieranie roślin), 5- średnią jakość badanej cechy, a 9 najkorzystniejszą.
Zróżnicowanie rozwoju gatunków traw na przykładzie czterotygodniowych siewek: a – życica trwała, b – kostrzewa czerwona rozłogowa, c – kostrzewa czerwona półrozłogowa, d – kostrzewa czerwona kępowa, e – wiechlina łąkowa, f – kostrzewa owcza szczeciniasta, g – wiechlina zwyczajna, h – kostrzewa owcza nitkowata, i – kostrzewa trzcinowa, j – śmiałek darniowy.
System korzeniowy trawnika w szóstym tygodniu od siewu: a – życica trwała, b – kostrzewa czerwona rozłogowa, c – kostrzewa czerwona półrozłogowa, d – kostrzewa czerwona kępowa, e – wiechlina łąkowa, f – kostrzewa owcza szczeciniasta, g – wiechlina zwyczajna, h – kostrzewa owcza nitkowata, i – kostrzewa trzcinowa, j – śmiałek darniowy.
Estetyka trawników w zależności od gatunku i odmiany
Przydatność poszczególnych gatunków traw w mieszance i ich rolę w tworzeniu nieprzerwanie dekoracyjnego trawnika w schematyczny sposób ( przy dużej amplitudzie zmian w zależności od warunków środowiskowych) przedstawia rysunek. Widać na nim, że nie ma takiego gatunku trawy, który przez cały sezon, od wczesnej wiosny do późnej jesieni, byłby atrakcyjny, czyli żywo zielony, o bujnej darni i szybkim odroście. Poszczególne gatunki albo atrakcyjnie zaczynają sezon, a słabo kończą, albo powoli zaczynają, a najbardziej dekoracyjne są od końca lata, do późnej jesieni. Inne znowu najatrakcyjniejsze są w pełni lata, natomiast zaczynają i kończą wegetację w gorszym stanie, np. wiechlina łąkowa. Odwrotnie zachowuje się tymotka kolankowata.
Sztuka dobierania rodzajów, gatunków i odmian traw polega właśnie na wzajemnym wykorzystaniu zalet poszczególnych traw i takim ich połączeniu, aby efekt dekoracyjny był jak najlepszy dla danego typu trawnika.
Twórcy mieszanek łączą w odpowiednich proporcjach różne gatunki i odmiany, by roślinność zdobiła miejsce od wczesnej wiosny do późnej jesieni. Ciągły postęp w hodowli traw powoduje, że niekiedy cechy odmian przekraczają właściwości gatunków.
Katalog gatunków traw na trawniki
Zarówno specjaliści zajmujący się zakładaniem i pielęgnacją trawników, jak i ogrodnicy amatorzy powinni umieć rozróżniać gatunki trawy oraz znać ich podstawowe cechy użytkowe.
Trawy trawnikowe, nazywane oficjalnie darniowymi lub popularnie gazonowymi, możemy podzielić na:
Gatunki trawnikowe rosnące pojedynczo bujnie się rozrastają (kwitną i wydają nasiona).
Gatunki podstawowe
Życica trwała (Lolium perenne L.)
Gatunek bardzo popularny w strefie klimatu umiarkowanie chłodnego. W zachodniej Europie i Polsce jest głównym składnikiem mieszanek trawnikowych. Największą popularność zyskał w Wielkiej Brytanii, dlatego nieoficjalnie bywa nazywany rajgrasem angielskim. Mimo że w Polsce warunki nie są tak sprzyjające dla rozwoju życicy jak w krajach o łagodnym i wilgotnym klimacie, gatunek ten także u nas należy do najważniejszych. Ma błyszczące liście o szerokości 2-6mm, na powierzchni lekko bruzdowane z zagłębieniem tworzącym tzw. Kil, z wyrostkami (ostrogami) u podstawy. Odmiany życicy różnią się barwą liści, od jasno – do ciemnozielonej, tempem wzrostu, stopniem odporności na wymarzanie i choroby. Życia dobrze rośnie w warunkach średnio żyznych i średnio wilgotnych. Znosi koszenie do 1cm. Nasiona są stosunkowo duże, 1000 nasion waży 1,3-1,5g.
Zalety:
Wady:
Kostrzewa czerwona rozłogowa ( Festuca rubra ssp. Rubra L)
Popularna trawa na średnio żyznych stanowiskach glebowych, stosowana jako komponent wielu mieszanek trawnikowych. Szybko się rozrasta dzięki długim podziemnym rozłogom, ma wąskie liście ok. 2mm o wyraźnie zaznaczonych pięciu żeberkach. Liczne odmiany różnią się zabarwienie liści i stopniem zdolności zadarniania. Do optymalnego rozwoju potrzebuje niezbyt intensywnego użytkowania trawnika. Nasiona są średniej wielkości, w optymalnych warunkach zaczynają kiełkować po 9-11 dniach; 1000 nasion waży 0,9-1,2g.
Zalety:
Wady:
Kostrzewa czerwona półrozłogowa (Festuca rubra ssp. Trichophylla Gaud.) i kępowa (Festuca rubra ssp. Commutata Gaud.)
Obie formy botaniczne mają podobne cechy użytkowe i w polskich warunkach dają bardzo dobre efekty trawnikowe. Stosunkowo dobrze rosną na glebach ubogich i suchych. Różnią się rozłogowością: forma półrozłogowa wytwarza krótkie, cienkie, powierzchniowo ukorzeniające się rozłogi, których nie wytwarza forma kępowa. U obu form liście są bardzo wąskie typu igiełkowatego (nitkowatego) o szerokości 0,5-1mm, żeberkowane z siedmioma bruzdkami. Liczne odmiany różnią się przede wszystkim intensywnością zieleni i zdolnością zadarniania. Forma półrozłogwa jest dość odporna na zasolenie gleby. W optymalnych warunkach nasiona zaczynają kiełkować po 9-11 dniach, 1000 nasion waży około 1g.
Zalety:
Wady:
Wiechlina łąkowa (Poa pratensis L.)
Jedna z najważniejszych traw stosowanych na trawnikach. W naturze występuje w różnych warunkach środowiskowych; najlepiej się rozwija na glebach lekkich, próchniczych, o dobrej wilgotności i obojętnym odczynie. Jest gatunkiem trwałym, ma silne, grube podziemne rozłogi. Najlepsza do produkcji trawników rolowanych. Liście są dość szerokie (3-5mm), gładkie, długie, równowąskie w środkowej części z charakterystycznymi równoległymi, jaśniejszymi paskami, tzw. śladem nart. Niekiedy ma odcień niebieskoszary. W mieszankach nasiennych stanowi przeważnie mały udział procentowy ze względu na niewielkie nasiona – 1000 nasion waży 0,2-0,4g. W optymalnych warunkach nasiona zaczynają kiełkować po 12-14 dniach od wysiewu. Liczne odmiany charakteryzują się dużą zmiennością cech użytkowych.
Zalety:
Wady:
Gatunki uzupełniające
Kostrzewa owcza nitkowata (Festuca capillata Lam.)
Gatunek przewidziany na najsłabsze stanowiska glebowe. W naturze występuje na glebach piaszczystych i suchych. Znosi niską kwasowość gleby, tworzy zbite kępy i powoli odrasta.
Blaszka liściowa bardzo wąska, ok. 1 mm, zwinięta, igiełkowata, z trzeba bruzdkami na powierzchni. Liście są jasnozielone. Jest dodawana do mieszanek na ekstensywne użytkowanie, tam gdzie rzadko kosimy i niewiele nawozimy. Nasiona zaczynają kiełkować po 9-11 dniach; 1000 nasion wazy 0,3-0,5g.
Zalety:
Wady:
Kostrzewa owcza szczeciniasta (Festuca ovina ssp. duriusculla Koch)
Gatunek tworzący wspaniałe trawniki nawet w przypadku słabego nawożenia lub jego braku. Dodawany do mieszanek przeznaczonych na ekstesywne lub ozdobne trawniki. Ma barwę soczystej zielni, a niektóre odmiany – stalową. Dobrze rośnie na ubogich i suchych glebach, odrasta powoli. Blaszka liściowa jest bardzo wąska, typu igiełkowatego (ok. 1mm), zwinięta, na której po jej rozłożeniu można dostrzec trzy bruzdki. Nasiona kiełkują po 9-11 dniach od siewu, 1000 nasion waży 0,6-0,9g.
Zalety:
Wady:
Kostrzewa trzcinowa (Festuca arundinacea Schleb.)
Trawa ta jest szczególnie popularna na południu Europy. Ze względu na odporność na Uszę i wysokie temperatury oraz duży postęp w hodowli nowych odmian coraz częściej jest stosowana również na trawnikach w klimacie umiarkowanym chłodnym. Nowe, wąskolistne odmiany są stosowane na boiskach piłkarskich. U nas niezbyt akceptowana ze względu na szerokie (0,6-1cm) i szorstkie liście. Proponowana do rekultywacji terenów trudnych (skarp i nasypów) oraz tam, gdzie chce się otrzymać zieleń przy niewielkich nakładach finansowych. Najwłaściwsza wysokość koszenia to 3,5-7,5cm. Charakterystyczne są duże liście z omszonymi ostrogami u podstawy i wyraźną środkową bruzdą. Nasiona kiełkują po 9-11 dniach od siewu, są duże, 1000 nasion waży 2-2,4g.
Zalety:
Wady:
Mietlica pospolita (Agrostis capillaris L.)
Trawa rosnąca w naturze na ubogich i suchych stanowiskach, o niskim wzroście i delikatnych, małych, lancetowatych liściach o szerokości ok. 2mm. Cechą rozpoznawczą gatunku jest niesymetryczne osadzenie liścia przechodzącego w pochwę liściową i krótki, 1-2mm ścięty języczek. Ze względu na powierzchniowe krótkie rozłogi i tendencję do tworzenia kożucha koszenie na wysokości zalecanej dla trawników ogrodowych (4-7cm) jest utrudnione. W niektórych krajach nie jest dodawana do popularnych mieszanek trawnikowych. Daje bardzo dobre jakościowo, jasnozielone powierzchnie trawnikowe w warunkach dobrej wilgotności podłoża i niskiego (0,8-2,5cm) koszenia. Jest polecama głównie na pola golfowe. Kiełkuje po 10 dniach, nasiona są nadzwyczaj małe, podobne do bardzo drobnego piasku; 1000 nasion waży zaledwie 0,07g.
Zalety:
Wady:
Mietlica rozłogowa (Agrostis stolonifera)
Różni się od mietlicy pospolitej tylko tym, że w naturze występuje na bardzo wilgotnych stanowiskach, a darń potrafi się rozwijać nawet na powierzchni wody. Tworzy długie powierzchniowe pędy i bardzo zadarnienie. Kiełkuje po 10 dniach. Stosowana na najniżej koszonych częściach pól golfowych, tzw. greenach. Znosi wysokość koszenia do 0,3cm, czyli „golenia ziemi”. W odporności na niskie koszenie jest niezastąpiona.
Gatunki marginalne
Wiechlina zwyczajna (Poa trivia lis L.)
Trawa rosnąca najlepiej w wilgotnych, zacienionych miejscach. Ma jasnozielone zabarwienie. Liście średniej wielkości, szerokości 2-3mm, regularnie zwężające się ku wierzchołkowi, ze słabo zaznaczonymi na powierzchni tzw. śladami nart. U podstawy liścia widoczny jest średnio duży (2-5mm), ostro zakończony języczek. Roślina tworzy powierzchniowo ukorzeniające się rozłogi. Nasiona są małe, 1000 szt. waży niespełna 0,2g; kiełkują po ok. 9 dniach. W Polsce nie jest hodowana, ale na rynku światowym jest kilka odmian.
Zalety:
Wady:
Wiechlina gajowa (Poa nemoralis L.)
W naturze rośnie wyłącznie w cieniu. Jest dekoracyjna wczesną wiosną i jesienią, nie znosi częstego koszenia. Latem koszony trawnik wygląda jak brązowe rżysko. Może być dobrym składnikiem mieszanek na zacieniane łąki kwietne, koszone 1-2 razy w roku. Masa 1000 nasion wynosi ok. 0,2g. W Polsce kilka lat temu zaniechano hodowli tego gatunku.
Zalety:
Wady:
Wiechlina niska (Poa supina Schrad.)
Trawa cenna w miejscach zacienionych oraz intensywnie użytkowanych w słońcu. Kolor darni jest jasnożółtozielony. Tworzy powierzchniowe rozłogi, wypierając inne komponenty z mieszanek trawnikowych. Liście są krótkie, średnio szerokie (ok. 5mm) z charakterystycznym „śladem nart” pośrodku i bardzo małym języczkiem u podstawy. Nasiona kiełkują po 12 dniach, 1000 szt. waży 0,2g. Morfologicznie bardzo podobna do wiechliny rocznej (Poa Anna L.), różnicą jest długość życia. Podobną formą jest Poa Anna ssp. reptans.
Zalety:
Wady:
Śmiałek darniowy (Deschampsia caespitosa L.)
Gatunek o bardzo dużym zasięgu geograficznym – od koła podbiegunowego po Afrykę. W Polsce powszechnie występuje na glebach kwaśnych i wilgotnych. W naturze na pastwiskach wytwarza duże, głowiaste, zbite kępy. Zupełnie zmienia wygląd w użytkowaniu trawnikowym, tworząc w pierwszych trzech latach estetyczne trawniki. Jest w stanie pobierać z gleby metale ciężkie, co predysponuje go do rekultywacji terenów skażonych. Nasiona kiełkują już po 8 dniach. Liście (ok. 4mm szerokości) o ciemnozielonej barwie są szorstkie, z podłużnymi, regularnymi prześwitami (patrząc pod słońce) i licznymi powierzchniowymi ząbkami. Nasiona są małe, 1000 nasion wazy 0,2-0,3g.
Zalety:
Wady:
Grzebienica pospolita (Cynosurus cristatus L.)
W naturze występuje na terenach umiarkowanie wilgotnych. Trawa luźnokępkowa, w pąku złożona, z krótkimi podziemnymi rozłogami. Liście mają ok. 3.mm szerokości, są średnio długie (ok.8cm), delikatnie żeberkowane ze środkową bruzdą, od spodu błyszczące. U nasady liścia zaokrąglony języczek 0,5 – 3mm długości raz małe ostrogi. Nasiona wschodzą po ok. 9 dniach, 1000 nasion waży ok. 0,5g. W niektórych krajach wykorzystywana na trawniki sportowe.
Zalety:
Wady:
Tymotka kolankowata (Phelum bertolonii DC)
Trawa ceniona ze względu na dużą odporność na zimowe pokrywy śnieżne w terenach górskich. W Alpach jest stosowana do obsiewu nartostrad. Lubi umiarkowaną wilgotność i gleby średnio żyzne. Źle znosi okresy suszy. Jest trawą luźnokępkową z tendencją do wytwarzania na powierzchni gleby rozłogów. Liście są płaskie, lekko bruzdkowane, o ostrym zakończeniu, jasnoseledynowe, krótkie (ok. 8cm), szerokości ok. 5mm. Dół liścia ma bardzo mały kołnierzykowa ty języczek (ok1mm). Nasiona kiełkują po 8 dniach, 1000 nasion waży ok. 0,4g.
Zalety:
Wady:
Wiechlina spłaszczona (Poa compressa L.)
Trawa z długimi podziemnymi rozłogami. W naturze występuje na stanowiskach suchych, słonecznych, zasobnych w wapń. Bardzo odporna na warunki zimowe. Liście o szaroniebieskim odcieniu, szerokości ok. 4mm, stopniowo się zwężające, z kapturkowatym zakończeniem. W uprawie trawnikowej daje efekt zimozieloności. Na polskich kwaśnych glebach nie uzyskano zadowalającego wyglądu trawnika z powodu zbyt małej zawartości i złego odrastania. Najwłaściwsza wysokość koszenia do 5cm. Gatunek popularny w uprawie trawnikowej w Kanadzie i północnych stanach USA.
Wady:
Mietlica psia (Agrostis canina L.)
Trawa kępowa z nadziemnymi ukorzeniającymi się rozłogami. Bardzo podobna morfologicznie i użytkowo do mietlicy pospolitej. Różni się kształtem języczka, który jest stosunkowo długi i szpiczasty. Rośnie na różnych stanowiskach. Liście bruzdkowane, szerokości 1-3mm, o odcieniu sinozielonym. Nasiona kiełkują po 10 dniach, 1000 nasion waży około 0,05g. Idealna do bardzo niskiego koszenia na greenach golfowych.
Zalety:
Wady:
Strzęplica nadobna (Koleria macrantha Ledeb.)
Gatunek rosnący w naturze na ubogich, suchych, alkalicznych stanowiskach. Trawa kępowa z krótkimi rozłogami o zabarwieniu szarozielonym. Blaszki liściowe w pączki zwinięte, silnie omszone, z języczkiem ok. 1mm. Liście grube, włókniste, dające efekt nieczystego koszenia. Próby zasiewu w warunkach gleb kwaśnych (pH 5,5) i umiarkowanie intensywnego użytkowania dały niezadowalające efekty – gatunek ustępował z porostu. 1000 nasion waży ok. 0,3 g. W Europie znana jest tylko jedna odmiana uprawna.
Zalety:
Wady:
